Вы здесь

Ты’’ пэртя хэбидя яляхана

Хойхана мюсерта’’ ненэця’’ ӈод ханярид’ товыць. Приуральский, Ямальский районхад’ товы’’ хой’ тер’’ ненэця’’, не’’ сэвхана маниеб’ савархась. Мал’’ пыдо’ харто’ ембдяродо’ мэць товыць. Паской паны’’, мальця’’, пива’’, сава’’ сэвхана ябирець. Ханудо’ нянэй хан, не харто’ ханудо’, малӈэ’ падтавы’’. Нюкцидо’ сомбой мальци’’ мэ’’ӈа’’, не ӈацекэця панытаць.

Нина Ивановна Худи Саля’хард’ тер не, хусувэй по’ ты’’ пэртя ӈарка ялян’ турцеты. Пыда ӈобтарем’ сойхана соявы, вадювы. Нянэй не ӈэвада ӈади, паской паным’ мэць ядэрӈась. Хэбидя яля’ нямна тарця вади’’ хэтась.

Худи Н.И.: – « Тарця ялява етри’ танесеты. Тюку по’ я’ тиӈгад’ товы’’ мядондава ӈоканё. Тикахад’ тамна ханяцей’ сава.

Тюку ялян’ ты’’пэртя’’ ханярид’ тоць. Приуральский районхад’ таня, пэ’ няд товы’’- Воркута няд’. Тикад’ тамна Ямальский район’ няд товы’’. Хуркари’’ тенз’’ хибяри’’: хаби’’ ӈэя’’, нянэй ненэця’’, ӈысма’’. Хуркари’’ санар’’.

Мань’ ӈод тарця ялян’ хусувэ турцетыдм’. Тюку яля’ нянэй паныв’ сераманзь. Небяни’ сэдвы паны. Небями’ харта ӈысма несь, хаюпа хэмянда’ сер’ нянэй ненэцяӈгана ӈобкарт’ сэдора ехэравы. Тикахад’ ӈани’ хойхана илеванда ямбан илесь, самляӈг нюда’’ тамна тэхэна иле’’, не нюда таняна иле. Мань’ ӈань луца’’ илӈгана иледм’. Мань’ нин’’ малӈэ’ надымский район’ няна мюсерӈа’’. Тикахад’ небяв’ саць мел’’мана сэдорана неӈэ’ хаясь. Нянэй не панымдо’ парка тарабнанда небяхан’ турцеты’’.

Теда ӈод’ тарем’ ерибнанда харн’ со’’явы яхан’ етри’ ядэрцетыдм’. Хойхана мюсерцетыдм’, нянэй ненэцие’’ ембдярона мэць, варёми’ мэць. Хари’ ян’ тэвась, сеяр’ маймбаӈгува. Маня’’ мюсерта’’ ненэцяӈгат’ пере’’ нивам’ ӈани, маркана илесь пиликов’ ханяхова ӈэвалёван’ варваӈгун’. Ӈодьбянда мани’ вэсакони’ ня тад’ буранан’ ӈамдсетыни’ ядэрмась хантани’. Пэдаравна ядэртани’. Паныни’ сэргуни’, пивини’ сергуни’. Етри’ ядэрӈани’. Хари’’ ембдяр’ луца’’ ембдяркад’ ӈули’’ сава ӈэ’’нив. Ханимд’ ванин’, ӈамгари’ тецьда ӈэя. Тяхы’ ныланава яляхана Катравож’ ӈэсыхына рыбалка ӈась луца’’ вадавна манзь, халям’ ня’’амбиць. Мани’ ембдё ӈоб тикы ядэрӈанись. Сян’ халякоцям’ ня’’аманись. Луца’’ машинана ядэрӈаць, мани’ ӈани буран’ мэць ядэрӈани’.»

Хэбидя ялям’ мэ’’мась ты’’пэртя несавэй, нюсавэй тоць, ӈармбэй хибяридо’ ӈод тянё ниць’ӈа’’. Иван Яковлевич Тайбарей паӈгуда маня’’ яхадана миӈа, илеванда ямбан Ямалкана пэхэна иле. Харта тэхэната илена ненэця. Пыда няюв лаханамась.

Тайбери И.Я.: – « Няръяна марковам’ манэць ехэрав’ ӈань. Мань’ Няръяна мар’ тэрам’ ӈэ’’ нидум’ невхэна. Санрам’ вадецеты’’ невхэна, Санра’ терам’.

Мань’ паӈгуни’ Няръяна маркана мэ. Небо не нюми’ таняна хаясь, сямянд’ нюдяко не нюми, ебцотами’ хаюпа ты’’ пэртян’ хаясь, Ӈоктэтан’. Теда хэбидя ялям’ мэ’’мась томась. Невхэна нисями’ Саля’ хардахад’ Аксарка ӈэсонд почтам’ ядэлавысь, нянанда ядэрмэм’ ӈэсьтыдм’. Тедахова тэхэна мэдм’, хэвханани’ илена’’ ненэця’’ ӈока ӈэ’’нив. Пухуцями’ таня, ӈацекыни’ маля харто’ иленя’’. Ӈопой не нюми’ валакада нянани’ мэ. Не’’ нюни’’ малӈэ’ ты’’пэртяхана хаюпи’’. Маня’’ мядуна Саля’хард’ вархана’ ӈу, хахаи тюкоход’. Сырэйхана пэдара няюв’ ядэрӈаваць, теда пуня’ тэвына. Яв’ варан’ ненэця’’миӈа’’, таняна таӈы’ мальӈгана ханзорка, неняӈг’’ яӈгува. Маньзьван’ ним’ хант’, пэхэна хаюдава’’. Тына’’ нюна’’ пэръядо. Неняӈгар’ ӈокава, тамна нюбёро’’, серцялбаӈгун’ ӈоб. Сит’ мал сяторта’’. Сями’ тарцавэй ӈэ’’ним’, тар понд’ тад пакалтыд’ ӈань, тикахавахана нибярёт’ серцяламдан’.

Тюку яля’ ненэця’’ ханярид’ товы’’,ӈока. Аксаркахад, Белояркад товы’’ таня, мал’’ перенина’’ то’’. Нина’’ манэ’’ӈава’’, лаханакурӈава’’. Ихиняни’ ёльце’ савов. Ненэця’’ ӈарка яля’ ӈэ’’нив. Невхы иринана сертавы яля’. Сенз’ ӈэва’ сер ӈани’ похона тутадм’.»

Ты’’пэртя ӈарка ялям’ хэвхы округхана илена’’ хибярина сава ихиня мададонзь. Хойхана мюсерта’’ ненэця’’ тарана ӈамгаридамдо’ тэмдась, пирдырмахана сянаковидо’ ёльцесь, нидо’ манэць мякандо’ ӈэдалэйдаць. Маркана илена’’ ӈод сава ихиня мякандо’ тэвыдаць. Теда, ӈани’ пом’ ӈатеӈгу’’.