Вы здесь

Маям’ ехэрась иле’’

Мария Егоровна Лаптандер

Маня яханана ӈока сава вадам намдувна хибярина хусувэй ӈэсыхына иле. Хибяри’’, хуний тюку яхана сояць, тюкохона вадюданаць, тикахад’ илевандо’ ямбан манзара’’. Тарця хибярина Нельмин Саляхана ӈод тянё вуни ӈа. Нопойдо’ Мария Егоровна Лаптандер.

Мэта ирийна самлязимдей яӈганя толыркана Саляхана илена’’ нина’’ ӈарка ялям’ мэ’’ӈаць. Тикы яляхана ӈэсынандо’ илена поӈгана сямянд ӈармбэй няндо’ хасуюр’’ пом’ ядтабиць. Мария Егоровна Лаптандер мят’ мядонда’’ турӈаць. Сава вади’’ мэ’’манзь’ Малоземельской Советхана манзарана’’, Совет ветеранов манзаям’ пэртя турӈаць; нюда’’, нюта ню’’, перенида’’ хэвхананда мэць. Сян’ яля тяхана мань Салян ӈэдалёрнадамзь, таняна Мария Егоровна няюв лаханарёми танясь. Нарка илевам’ мэта не, илеванда ямбан  ӈока ӈамгэм манэ’’мы’’. Мария Егоровна Саляхана иле, харта хардамда пэрӈада. Пыда иле’’мямда со’’ тенеда, тикынямна тарця вади хэтась: - Понку маля иледм’, небяв’ нив’ тене’’. Нисяв’ сим’ вадась, хусувэй тарана серт’ сими’ тохолась. Пыда пон’ хэвханан илесь, си’’ив ю’’ няхар’’ понанда яӈгумась. Пили’’ хойхана илеваць, пилибт’ тэхэ’’на мэваць. Киров’ колхозхана сэван’ ялумзь’ мэваць. Нюдякодан’ сэдорась тухумась, сив' нябав’ тохолабись. Тикахад’ илеван’ ямбан сэдорадм’, хусувэй ӈамгэм сэдась теневам’. Не нюн’ тохоламась.

Невхэна ӈока’’ манзараваць. Война мальӈгана мал’’ хасава’’ хаяць. Не, пухуця, ӈацекы’’ хаиць, хусувэй манзаи’’ пэрӈаць. Мань’ тэхэ’’на мэсьтыдм’, ханяна ӈопориӈэ’. Сеюв’ пинсеты, илека’’ ӈокаць война’ похо’’на’’. Тына’’ маниесьтына’’, ханя хантан’? Пингун’, ӈоб нерня пэртар. Та’ сенокосхана манзарасьтыва’’, хоровина таняць. Ханзер’’ пир’’ӈаваць, тарем’ илеваць. Война’ пуд хаюпа’ хаямась, вэсков’ тэхэна мэнась. Си’’ив нюми’ ваданись. Со’’ илеваць. Теда ӈод’ савов илесь. Хасава нюв’, не нюн’ ню тэхэ’’на мэӈаха’.»

Мария Егоровна нюдя яхана 1926 по’ ты ниць ирийна еркы яляхана соявы, мал’’ нида тэхэ’’на мэна хибяриць. Пыда ӈод илеванда ямбан тэна мэвы. Киров нюбета колхозхана ӈацекэӈэ манзарась пядась, тикахад Выучейской колхозхана вэсаконда няюв тэхэ’’на мэвэхэсь. 

Мария Егоровна Нюдя яхана ты ниць ирий’ самлязимдей яӈганя толыркана ёнар’’ хасую’’ ёнар’’ сидя ю’’ маттамдэй похона тыбэртя ненэця’ мякана соявысь. Нюдя яхана пыда нида’’ пилибт’ мюсермы’’, тикы яхана небяда, нисяда тыбэрмэхэ’. Пыди’ не нюнди’ со’’явы мальӈгана теневаӈаханзь’ – не ӈацекы соя. Пыда илевада хойхана, нянэй мякана ваераӈгу. Вадёсь’ хаюпа’ ханта, нюкцида сояӈгу’’, тикахана не мядм’ ибам’ лэтбадаӈэ’ тараӈгу. Тарем’ хойхана ӈэсьты, тарем’ Мария Егоровна илевахана Мария Егоровна Нюдя яхана ты ниць ирий’ самлязимдей яӈганя толыркана ёнар’’ хасую’’ ёнар’’ сидя ю’’ маттамдэй похона тыбэртя ненэця’ мякана соявысь. Нюдя яхана пыда нида’’ пилибт’ мюсермы’’, тикы яхана небяда, нисяда тыбэрмэхэ’. Пыди’ не нюнди’ со’’явы мальӈгана теневаӈаханзь’ – не ӈацекы соя. Пыда илевада хойхана, нянэй мякана ваераӈгу. Вадёсь’ хаюпа’ ханта, нюкцида сояӈгу’’, тикахана не мядм’ ибам’ лэтбадаӈэ’ тараӈгу. Тарем’ хойхана ӈэсьты, тарем’ Мария Егоровна илевахана ӈась.

Тад нерня ӈод, Мария Егоровна илевада сававна миӈая, нядаӈгодида пилибт’ таняя, пон’ тамна маям ехэрась илевамда мэ’’ӈамда. Сенз ӈэя, хусувэй товы ялян’ маймбая.