Вы здесь

«Ямб’ тохона» мэвава’’

Нумда сава, иба, хаярэця. Ты’ ялян’ хэвда’’ аэропортан ма’’ланыд. Маня’’ рейсава пуданаӈэ’ хэтадонзь. Ты’ ялян’ миӈава’’, еся’ тиртя ханва терхана панӈа. Ӈока ӈавар, мядонзэй яӈга иленя’’ ты’’ пэртя е’’эмня минрева’’. Пыдо’ ты’ ялядо’ «Тоин’ то» хэвхана ӈась. Еся’ тиртя ханхана ӈамдюдаӈэ ӈокханда самляӈг яӈгнява. Таймыр няд ӈопой мядонда танясь, округандо ӈаркта ӈуда ӈылы Николай Маймага. Ханты-Мансийск няд паднана пирибтя Галина товысь. Тамна телевидение «Север» оператор, сидяӈг’’ сертабада’’ таняць. Театран’ ядэртаӈэ няхармаць. Мань’ няхаюн ня мам: – Сава няхарма ӈамгэхэвам манэлабта пиртава.

Мань тирмана ямбан сидеркад ӈыльня сырӈам, вы якоцяв мание. Ява ёльце паской, то ӈока, яхако халцодарев халцана лехэбты’’. Буровой вышка’’ яндахана ӈади’’, нефтепровод’ вымна вэрна. Няхар’’ мядм’ манэӈава’’, ты’’ хэвханандо’ хадырӈа’’. Ханяӈы тохо’’на’’ ябтабэй хохорэй’’ ябере ӈади’’. Сеюв тикахад ёльце няркна, хэвханан ӈамдёда няхан’ мадм’: – Тикыди’, мань ӈацекэм ӈэбэй мюсерма яв’. Нисян’, небян’ ня тюку Ңарка явна мюсерӈаваць. Самой Па яха ӈэсы ӈыльняна ӈадись.

Ӈоб нерня тива’’, мале Амдерма ӈэсы’ хэван тэвутава’’. Сырпаан’ ӈани тикы я теневын’. Юдмян’ та тикы явна яӈга иленя’’ ты’’пэртя’’ тохоламба мюсерӈаманзь. Ӈока мякана мэманзь, ӈадьбянда мюсерма’’ недидо’ теневын. Сеюв маймби, ӈани’ тохоламбава нин’’ манэтадм’. Ти, сырӈадм’, ты’’ ӈади’’. Нерняна тет мя’’ ӈадимя’’. Еся’ тиртя ханва ңыльняку минзь пяда. Ханзер пили ӈэсьты Хэбедя яляхана, ӈэдалёдов ёльце ӈокавна мяд’ хэван нултавыд, ңока хан’’ ты’’ сяры’’.

Хибяри’’ мал мякад тарпвыд, еся’ тиртя ханм ядабтамба. Ти, нулъяна’’. Вертолётхад хамотава’’. Ты’’ пэртя’’, не’’, ӈацекы’’ няюна то’’, ӈудидо’ вэӈгала’’ тороварӈа’’. Тохоламбэй нин’’ ня нина’’ севолпина’’. Ханяӈы мань’ нин тумдамбю, пыдо ёльце вадювы, паской наныӈэ, пирибтяӈэ хэвы’’. Мань’ сидя по’ Таеркана ниманзь мэ. Хасава минханда нядаӈго пядо, тер’’ ха’’аврамби’’, пуна’ хан тэхэна мяд няю тэврэйдо. Мядонди’’ ӈани мят’ сяйманзь ханэйдо’. Сяймахадана мал’ Таерт’ хамеко пява’’. Мал тет’’ мяд манэян. Ненэцие’’ мэбцмана валакада мят’ тюн, сит’ таминда сяйманзь ӈамтабӈгу’’. Сян мя’’ ну’’, хусувэй мякана сяймбат’ тара, ненэця’’ хибярим нензюбтеба ни тара, нибнатэт’ ӈо харва’’ тол’ тяха ӈамдад. Хибяри’’ нят маймбаӈгу’’. Мяддо ёльце паскойвана тавдабэй, латадо ӈолепядвэй, паской есяр ӈыдары.

Харто’ ӈани паскойвана ембды’’, хуркари тэнз’ шолкахад сэдбэй сарафан’’ мэ’’ӈа’’. Ӈацекы’’ ӈобтарем’ тарця сарафан’ сервы’’. Ной паныдо паской, мадавэсавэй. Тикы нид Ты’ яляна Нум’ сёяр’ тарев яберырӈа’’. Сэвхана ёльце савараха, сей’ маймби, ир’ хынотараха. Пуна тамна мядо’ ни плакат’’ ӈыдара’’, хэвханандо Ты’ яля флаг’ лабыбты. Яӈга’’ иленя’’ хибяри’’ табадаба ни’’ тара’’, пыдо’ харто’ пыдадо’ лаво”лаба тенева’’, таминда сянако пядо’: тынзям’ тюр мал ни’ моепиць, хан’ нимня санарӈаць, сюрберӈаць, тубкам’ моепиць, хородкахана сянакуць, таруӈаць, няхар’’ мэва санарӈаць тикы’ хавна ханзер’ Ты’ яляхана ӈэсьты – тэхэна хулейӈаць. Няби яля ӈани вертолёт’ тось. Тикахана округна ӈарка ерв И.Г. Федоров харта манзаранана’’ нита’’ ня’ тось. Сиддо’ ӈани’ сававна ядабтаць, сяйлабтаць, сяймандо’ сер’ серодо’ тасламбиць. Пуна тэхэна хулейӈаць, тарем’ нертюна тасламбэясь, ӈаркта’ тоб хулейда’’. Вертолёт’ товы нерцюна ёрколаць. Хибя хулейванзь мэвнда ханда тэхэ ня’’мась. Теда тамна тарцям манэ’’ӈадм’, пыдо’ тыдо’ еся машинахана – «квадрацикл» ма’’ламбидо. Сяха’ пыдо’ хандо ты’’ ӈэдасыдо, сырӈа сянхава хан’ ты’’ харто’ ӈэдалёмахандо’ нявотыд, тикахана таминда квадрациклахана Илья Нокрета ты танаванзь пуларэй. Хэвханан Афанасий Валей мэсь, нянда юнрам: -Няна саваню тарця машинахавар? Тым мэць ни тара. – Тедари тамна выӈгана нюртей тарця машина, пунахава тамна ӈадимдама» – Афанасий Валей ма.

Нертюна тэхэна хасава’’ хулейӈаць, пуна не’’. Нюртейӈэ ӈацьбой хасава Егор Тайбарей тось. Нябимдей местам нисяда Илья Васильевич Тайбарей ханадась. Няхарамдэӈэ Степан Соболев хаясь. Нехэт’ нюртей местам Евдокия Тимофеевна Тайбарей мэдась. Светлана Григорьевна Тайбарей ябтако ӈацьбой пирибтяко нябимдеӈэ’ тось. Полина Семёновна Тайбарей – няхарамдэясь. Тэхэна хулейнзь ёльце’’махадандо’, мядонзэй’’ округна ӈаркта И.Г.Федоров мипидась. Нерцюна Ты Яля е’’эмня сава вади’’ хэтась. Мядонзэӈэ выӈгана тарана ӈамгэ’тикы мипиць: бензопила’’, палатка’’, трубаээ, радиоприёмник’’, тамна ӈани’’ ӈамгэри’’. Ю.А.Хатанзейской Ты Яля е’’эмня вади’’ хэтась. Ӈарка яля’ е’’эмня лаханава’’ ӈокаць.

Тикы’ пуд мядондидо’ тэхэна ӈэдалёлтамбиць. Тэна’’ мэна’’ маць: – Тюку’ по таӈыда’ саць ядембись, ирий ямбан ӈоб ядемби, ты’’ ёльце паде’’, пюлё’’ ӈока. Ӈопой мэвахана ӈоб ёнар’’ пилю’’ хадасетыва’’. Мюсебана’’ нютнина вынхалаӈга’’.

Амдерма ӈэсыхыд артист’’ вездеходхана тоць. Луца’’ вадавна яӈгэрӈаць, лаханама ваде’’ӈаць. Мань’ ӈани Нина Баркулёва ня’ ненэця’’ вадавна сё’’ мэ’’ӈанись. Тарця вади’’ няндо’ хэтамась: – Ты’ – тикы илебцма, ты’ тикы яна маймбцама. Мал серода’ саваривна миӈая, тында хадырма я’ нядэйсавэй ӈэя, тыда ӈокамданая, сенз ӈэя. Харта ӈани’ сензда ӈада’’, нюда вадамбида’’, сита нядамбадида; ненэця’ вадавна лаханада’’. Вадава’ ӈоб нерня илебата’ тара, теда’ тарця зЗакон ӈадимя.

Ненэцие’’ театр’ «Илебц» серм’ пэртя Серафима Дуркина падвы

Сидяӈг’’ сертавы А.Мозговой