Маня’’ яханана’ хусувэй по’ ненэця’ паднава сер’ нямна лахарё мэцьтыва’’. Ненэця’ вада нерня таневам’ ханярина таслабсетыва’’. Валакада, вадава хусувэй по’ таськури’’ миндарха’. Иб’ ӈод, ӈацекына вадамдо’ тохолабидо’.
Окруханана няхар’’ яӈганя школахана ненэця’ вадам’ предметӈэ’ минредо’, ханяна вадам’ тохоламбава е’’эмня хусувэй ӈамгэдо’ таславы’’. Тарем’ хэтась, 2013-2014 тоходанва’ похона 963 хибяри’’, 2015-2016 похона маля 743 хибяри’’ школахана тохолабидо’. Тянёмдана’’ вадам’ тохоламбада ӈацекына’’.
Тикахад’ тянё ӈэбнанда ӈод радиовна вадава со’’, газетахана паднава, тикахад’ «Сава юн’’» журналкана ненэця’ вадавна паднасетыва’’. Округханана ненэця’ культурахад’ перена мероприятия’’ тянё нисьты’’ӈа. Яханана фольклорный фестиваль’’, конкурс’’ танесеты’’, тикахад’ ненэця’ вадавна паднана’’ хибярина’’ манзая’’ ӈадиберӈа’’. Тарем’ ӈод хари’’ вадавна лаханана’’ хибярина’’ тянёмдана’’. Вада’ нерня мима’’ е’’эмня мякана лаханась’ нив’ тара’’. Хада’’, ири’’, небя’’, нися’’ ӈацекыто’ няюв’ лаханабнандо’, ӈацекы’’ хари’ вадам’ мякнандо’ намдурпато’.
Ӈарка пэвдэй ирийна сиднтетимдей яӈганя толыркана Няръяна маркана ӈани’ ненэця’ вадана нямна лахарё’’ мэ’’ӈаваць. «Реализация государственной политики в сфере сохранения и развития ненецкого языка в Ненецком автономном округе» таремъюв’ нюмдевы круглый стол’ ваерась. Ханяна ненэця’ вадава лэтрава’’, нерня вадюданва’’ е’’эмня хурка манзаи’’ тамна сертабась, ханзер’’ манзарась таслабиць. Мал’’ тикы таславы сер’’ ма’’лёва резолюциян’ падвыць. Тарем’, округханана отдел’, лабораториям’ ӈадимдева серм’ таслась, хуний национальной школа’’, ненэця’ вадам’ тохоламбава сер’ нямна манзараӈгу.
Ӈацекым’ нюдякоданда харта вадаханда тохолабась’ тара, нюдякоданда вадамда намдурпата. Тикахана пыда вадамда теневаӈгуда, лаханаӈгу. Хойхана мюсерта’’ ӈацекы’’ школан’ хамандабава’’ е’’эмня мякнандо’ маля тоходанбато’. Тикы е’’эмня хойхана кочевой школа, садик сертаван’ харва’’.
Тарем’ округханана проект’ хамандаби. Тикахана хойхана мюсерта’’ ненэця’’ ӈацекыдо’ мякнандо’ тохолабгудо’. Ханзер’’ тарця манзаям’ минда? Тикы е’’эмня хусувэй тарана’’ ӈамгэм’ таслась нерняна тараӈгу. Хойхана мюсерта’’ ӈацекы школан’ хамандёсь турпата.
Округханана ненэця’ вадава нерня минрева сер’ хусувэй хибярихид’ пере’’, нянэювна харто’ вадамдо’ мэтахат’. Хусувэй хибярир’ харта манзарабнанда, тикахана серуна нерня незхалтыд’. Вадава’ танеӈгу, культурава’ илеӈгу маня’’ нянэй ненэцяӈэ’ танеӈгува’’.