Вы здесь

Вындер’ ненэця’’ – ненэй тыбэртя’’

Хусувэй хойхана соявы, вадювы хибяри илеванда ямбан тикы пода ихинянда лэтбида, тенейда. Матрёна Ивановна Талеева Ӈарка я’тер. Вындер’ ненэця’’ ила’ нямна ӈока сава вади’’ падась. Падвыта нюртей’ пелям’ хаювы ирийна сидя ю’’ си’’ивумдей толыркана толараць. Падвыта’ пуданам’ теда толара’’. Невхэна ненэй ненэцие’’ харва’’, ни’’ харва’’, семьидо’ хардан’ ха’’аврэйдонзь.

Выӈгана илемяхад, сомбой, паской явна мюсермахад, хардахана илева сиби вуни ӈа’’. Тыбэртяха’’на хардахана илева’’ мая’’ то’’олха. Петра’ някана’’ сэвда вэваркаць, ӈадьбянда Красной’ ӈэсын’ пя’ хардан’ илелъяць’. Някава’ ты’ пэрмахад корови’’, юно’’ пэрць пясь, ӈацекыта’ ня хусувэй та’ ӈуволавахана манзарасьты’’. Таняна халякоцям’ няманзэйхана еремдевы ӈэсьты. Нисяна’’ яӈгумахад маня’’ семьява’’ ӈобтарем’ Красной ӈэсын’ ха’’аврадонзь. Хари’’ тыбэртяси’’ выӈгана не мюсарць я’’амгуда. Небякова’’ хуркари’’ саӈгувота харад’ манзьяхана манзарасьты. Таӈы’ мальӈгана няканда’ хэвхана ӈуволавахана сэримы не’ нита манзарасьты, пудана’’ похо’’на халэ’ пэлаван’ манзараванзь ӈэдарасьтыдо’. Нюдярка нин’’ хадандо’ хэвхана хаюрцеты’’, ӈаркарка небяндо’ хэвхана манзараць. Петра някава’’ пирева’ ӈок’ халякодава’’ няна’’тасьты. Ӈэсыхына пясьвар’ ӈо’’ мая’’, ӈока сярка’ хоробкам’ пяӈэ парадаваць. Сава’’ теневанида, лавкахана манзарана’’ хабене’’пя’ хоробка няна’’ тасьты’’. Хув’ мерувна небява’’ пыдо’ е’’эмняндо’ сэдорасьты, маня’’ сэдора нядаӈгосьтыва’’. Сава ялякохо’’на хадана’ня хой’ няю сэби ма’’ лаванзь хэсьтыва’’. Хардана’ хэвхана пихина тум’ пятасетыва’’, ӈаврадава’’ тарем’ пиресетыва’’. Лукерья’ хадакова’’ хардана’ хэвхана хано’’ помна ядэрцеты, пон’’ хой’ няю сыркая, нусьты. Тале хайлада тэцьты, выӈгана ялемада ихинда ха’’амсетнакы. Нюдяко ӈацекэхэ’’на’’ ӈод’’ хардахана илева майбцо нись ӈа’’. Пыдо’ выӈгана ялэ’’ мято’ хэвувна сюрберцеты’’, сянакосеты’’. Нисято’ манзаям’ cянаковандо’ сер’’ маниесьтыдо’, тарана серт’ тоходансеты’’. Хардахана ханя’ пыдо’ ханта’’, харад’ помна пон’’ нин ’’ сюрберт’’. Таняна вэн’’, юно’’, хорова’’, ӈовця’’ нявотарӈа’’. Вы’ ӈацекы’’ тарцям’ ехэрабэй’’, выӈгана тарця иленя’’ яӈгубэй’’, ӈадьбяндо’ нянандо’ тикы’’ иленя’’ саць пилкабтысь. Нюдярка нин’’ небява’’ нисяси’’ вадэйдась.

Выӈгана илева нерня’ миӈа. Хадакуна’’, ирикэна’’, нисянана’’, небянана’’, ӈока вындер’ ненэцяна’’ мале яӈгума’’, ӈацьмбой хибяри’’ ӈарма’’, нюдо’ мале харто’ нюсавэй’’. Ханяӈы’’ нисянато’, небянато’ серм’ нерня минредо’, выӈгана мюсерӈа, тыдо’ лэтрамби’’, нюдо’ вадамби’’. Тыбэртя’’ недбядо’ саць нюдя, ибкава’’ тены’’ похо’’на ӈод’’ манзъядо’сиби ни ӈа’’. Пыдо’ округна’’ хибяри ӈамнелада ты’ӈамзахана ӈавламбидо’. Тыбэртина’’ нибто’ манзара’’, ханяд ӈамза март’, округна’’ӈэсыхы’’ тута, ӈамгэхэд колбасам’ сертабаӈгута’’?

Нюдяко ӈэбэй Коля, теда’ Ледков Николай Артёмьевич – харта ӈацекы’’ нися, СПК’ «Ерв» сахарамбада тыбэртя, неда’ Евгения Петровна. Пыда хибярида ӈобтарем’ вымна мэсерпэй’’, сававна илебэй’’, теневана хибяриць. Теда’ пыди’ мале ӈока по’’ вымна мюсерӈаха’, нясъюмба нюди’ вадабихи’. Красной’ ӈэсыхына харти’ хардади’ таня. Николай Артёмьевич ёльце лаханакобта сата, ёнекад хибяри. Саць сававна стихотворения хэтмба мел’’. Тыбэртина’’ варӈэ’ ирийхана пирдырман’ маркана’’ ма’’лаӈгуд’’. Сава нява’’ – Николай Артёмьевичва’’, Евгенья Петровнанди’ ня пирдырман’ ӈани’ март’ тутӈаха’. Мань няданда юнраӈгудм’: «Сомбой , мэкад’’ вадемы стихотворенияд’’ тедахава падвакыд’’? Книгаӈэ серта тара’’, ненэцие’’ театрханана’’ ханяӈэдо’ сёӈэ мэтына’’, мэмана’ е’’эмня нерня’ няданд юнраӈгува’’, нибтя харт «Сава сё»’ конкурсхана мэтыд’’».

Ёря сыра’ нимня сывыдалавахадандо’ тыбэртина’’ марад’ няю паромба ӈэдалёда’’. Пыдо’ саць пэдаӈгуд’’, тыдо’’ ӈод’’ ханид’’ пэда’’. Куя’ яха’няюна саць тарана харадм’ (турбазам) сертавы’’. Харвабта тыбэртя’’ таняна пирдырмамдо’ ӈатевандо’ ӈэсонд’ нылангуд’’. Ненэцие’’ е’’эмня сертавы’ ассоциациява’’ «Ясавэй» харвабта тыбэртина’’ е’’эмня таняна ма’’лёям’ сертаӈгу’’. Тыбэртина’’ хэтувндадо’, таславндадо’ вуни яӈгу’’. Пирдырма’пуд ненэциена’’ пуня мюселтыд’’, нидо’ пон’’, та’ерт’ӈэсонд’ нидо’ манэт’’. Турбаза’ хэвхана сидя ӈарка мя’’ таня. Мядо’ хэвхана хандо’ сыӈгуси’’ сярӈгу’’, тыдо’ мято’ хэвхана сярдархаӈэ пыдадо’ пэртыдо’. Таняна’’ вэн’’, ядэрта’’ хибяри’’ яӈгу’’. Ныламахад, сава ихина, тыбэртина’’ пирдармамдо’ пяӈгудо’.

Тыбэртина’’ пирдырмадо’ сававна ваерабта, илевахана тарана мядонзэйсавэй’’ мякато’ пуня’ маймба ӈэдалёбто’. Темд’ нерня тыбэртина’’ илевадо’ хаерцавэй яляраха ӈэя. Мал’’ пыдо’, тыдо’ сенз’’ӈэя, тыто’ я’’ ӈока ӈэя’’, нюдо’ хар’’на’’ ненэця’ вадава’’ нибтё’’ юрбю’’, поӈгнато’ нюто’ ня лаханая’’.

Матрёна Талеева’ пабвы