Вы здесь

Сайнорма по’’ тенейна’’

Ненэця’’ сайнормась хаяць, нюдо’ небянадо’ нядабиць

Сян по’’ тяхана Роза Ивановна Канюкова ӈарка манзаям’ сертась. Сайнорма по’’ мальӈгана ӈацекы’’ ӈэвы’’ хибяри’’ падвыдась. Пыдо’ ваде’’ӈадось: ханзер’’ саю’’ по’’ мальӈгана илеса’’. Тюку яля Саляхана илевы Ольга Алексеевна Тайбарей хаса’ лахарём’ толара’’.

– Семьяханана” сямянхат нюдямась. Табседехэна илеваць. Нисяв ёрӈась, пям’ тэвабись. Небяв няк тобак, пена тобак, мальця сэдбись. Нюдяком ӈэба”н ӈамгэхэртм’ нимась пэр’, валакада сянакумась. Мядикохона, ханакохона. Мядикоци сертасетым’, сыра’ едейкосетым’. Мякнана” ӈопорим ӈэсьтым’. Ӈарка” нин мал” тоходанаць, манзараць. Мань тамна нюдям, мякана ӈухукосьтым’. Пикуна тэ”на сянакосьтым’, хан’ пыям’ яркбасетым’. Тым’ ӈо” ярка мян”ӈамась. Си”ив походан хар”н ӈопориӈэ ӈэдалёрӈамась. Мюд’ поӈгана ӈопой тэхэна ӈэдалёсетым’. Тоходанхава Табседехэна 1942 похона пявась. Интернатхана нимась иле’. Мякнан илемась. Мя”ма Табседехэд нись ӈаха”на ӈась. Учебникан ӈэсакоця’ мюня минаръянась.

Сайнорман’ ӈарка хибяри” хаяць. Маня” мякдана” няхар” няв хаясь. Егор, Иван, Михаил войнан’ хая”. Нисяв саць ӈармбэй хибярись, ёрцеты, ханесеты, пям’ тэ”на тэвабасеты.

Сайнортахат юн” тосьты”. Саць вэвако юн”. «Нюв хавы», «Ӈарка нюв хавы», «Няби нюв хадавы”» – тарця вада” ӈэсыхынана” сосьты”. Ха”ма падродо’ тосьты”. Табседа яв’ вархана ӈа”нив, саць вэва сер” маниесьтыва”. Пароход” хэсьты”, подводной ӈано” хэсьты”, маниесьтына”. Сянэ”хэвана бочка ху”лавы. Бочка сяркасавэй ӈэсав, ӈамгэсав. Тикым’ тэхэ”на мэна” ховэдо’, ӈэрмэдо’ ӈань”, ни”им ха”. Мал” ха”. Самолёт” тирӈа”. Маня” ӈоб ёльце пинава”. Лахаци” понд’ лыӈгарасьтына”. Ханяна пындертын, ханяна лясаӈгун, хуркарин ӈэӈгун. Маньзьван ёльце пинсетым’. Ӈоб” мэва’ ненян ня’ тарця серт’ еремянись. Ти, ӈамгэв ядӈов, хибяхава яда. Шинельта панри” худана”. Танян ня’ сейрини’ хая”. Сейни хэсь, мерривна мяд мю’ сы”ӈадэйни’, пудышка” понд’ лыӈгарэйни’. Мяд сюртё ядэртарха, еӈганда мун” со”. Ядэрӈа, ядэрӈа, ӈамгэ пирка”на нём’ хо, хохартада. Тид”мана вэнолыни’. Тадькэд тамна ненэй ненэця’ вадавна теневавы. Вабцамда тумдами’, Мишав саюв” няӈэд товы, госпиталян’ еремысь. «Ӈаво пэрӈади’?,» – юнра. Мань мам’: «Сянакуни’, лынзекуни’». «Небяюди’, нисяюди’ ханяна хаяха’?»- няками юнра. «Ёрӈаха’», – хэтна вадами’. «Пэдавади’, пэдавади’. Манзра тара, сайнорма миӈа»,- ти вадида.

Ӈаврава ёльце нисеты тэвор’. Няньва” яӈгосеты, сахаркартава ӈань” яӈгосеты. Наваӈга, хамбала, ӈани ханяӈэ”на ӈамза. Ты” хойхана мэ’’, тамна войнан’ ханабэй’’. Небяв ханяӈэхэна реска ябцбасьты. Хусам’ сертаӈгу, хусам’ таётада. Рескам’ пякоцян’ поркабтаӈгуда, тадхава ту’ хэван’ падалтада. Луца колобокарха вуни ӈа’, ямбарка, ямбэй, булкадрев ямб.

Победа’ яля’ товам Табседехэна, школахана намдамась. « Ӈацекые’’, юркыда’’! Война малда то!»,- ӈацекы” няна’’ маць. Мал” манзадавов”! Мал” лынзадавов”! Война малда то! Я”авла маймбиваць”.