Вы здесь

Ява’ мэнехова’’, вадава’ мэкава’’

Округна со’’яма ялям’ мэ’’манзь Няръяна март’ яндахат’ хибяри’’ турӈаць. Москвахад, Санкт – Петербургхад, Архангельскхад товы’’ мядондина’’ тюкумэвахана тянё ниць’ӈа’’. Хусувэй турмы хибяри харта программада танясь, ханяна округхана мэвада таславысь.

Мария Яковлевна Бармич самляӈг юкад вата’’ по’’ ямбан Санкт-Петербург маркана иле, тарця ӈарка маркана Герцен’ нювм’ нюбета университетхана ӈацекы’’ тохоламби. Пыда нарка учёной, профессор, тохолкода’’ манзаяхана тарана’’ ӈаво’’падбада. Илеванда ямбан Мария Яковлевна ӈокавна манзарана нява’’. Теда маля ӈарка хибяри, тарем’ ӈод ныланавам’ ехэрась сеювнанда ӈэда манзаямда нерняри’’ минреда. Сян’’ ялякоця Няръяна маркана мэвахананда Мария Яковлевна сертавэда, таславэда ӈока. Ӈопой яляхананда Ненэцие’’ школа-интернатан’ тэворӈась, таняна самлязимдей маттамдей классхана тоходанна ӈацекы’’ няюв лаханакурӈась. Школа-интернатхана музейдо’ таня, ханяна школандо’ история малӈэ’ ма’’лавы’’, ӈацекы’’ урокдо’ мэцьты’’. Тикы музей’ манзаям’ пэртяӈэ’ теда тарана Татьяна Петровна Гвоздухина. Ӈоб манзаямда мэнена некоця, интернатхана илена’’, тоходанна’’ ӈацекы’’ хамадабда. Мария Яковлевна урокда школа-интернат’ музейхана ваерась, таня товы’’ ӈацекы’’ Мария Яковлевна хусувэй хэтвы вадан’ инзелець. Ӈацекы’’, хуний Мария Яковлевна падвы учебник’’мана теда тоходана’’, тамбир’’ ӈарка тохолкодам’ сэвхана манэць ехэрадось.

Мария Яковлевна ӈацекехэ’ сейхад’ лаханась. – Пыдара’’ сава школахана тоходанада’’, школара ӈарка ненэць’ Антон Петрович Пырерко нювм’ мэ’’ӈа, тикым’ тенесь’ сававна тоходанада’’. Тюкохона ӈока мэбета’’ хибярина’’ тоходанаць, манзараць. Ӈопой тарця хибяри Прокопий Андреевич Явтысый, ненэцие’’ паднанава’’. Школамда мэнесь тоходанада’’, тохолкодида нядабида’’, пыдо’ хэтвы’’ вадахато’ инзеледа’’. Вадёсь, пыдара’’ маня’’ округханана илевндада’’, хуркари’’ манзаяхана манзаравндада’’.

Мань’ няхар’’ ю’’ сидя учебникм’ падамась, тюкохона ханяӈыдо’ маниейда’’. Мария Яковлевна сертавы манзаида вадець, ӈопой хасава ӈацекэця хонрада: – Учебник’’ падбась саӈго’’воӈа’’? – Учебник’ падбава серкана незелта’’яӈгу’’, тикы тоенана сер’, – Мария Яковлевна нянда лахана. – Тарця манзаям’ сертабабнанд’ ӈока ӈамгэм’ маниесь тара: хурка ӈацекы’’ е’’эмня паднан’, хибя толабаӈгуда, тикахад ӈацекэхэна тохолабась сава ӈэбнанда, маниесь – ханзер’’ ӈацекы хамадабгуда. Тикахад’ методикам’ теневась тара, ханзер падась. Мань’ нянан’ учебник’’падбась сибиць ни’’ӈа, ӈокавна манзарась’ тара, падвэмд’ ӈацекы’’ хамадабнандо’, тоходанась’ пир’’пато’, харвабнандо’. Ненэця’’вадавна тамна правила’’ саць ӈока’’, хусувэйм’ хари’’ вадавна хэтъя. Тикахад’ ӈацекы’’ ненэця’’ вадавна стих’’ толамбиць.

Тюкумэвахана хамандавы ма’’лёван’ теда тоходанна’’ ӈацекы’’ хавна тамна тарця хибяри’’ турӈаць, хуний сяӈгова институтхана тоходанаць. Мария Яковлевна тохолкодадо’. Ӈопойдо’ Юлия Александровна Ледкова ма’’лёва пуданахана тохолкодаханда ненэця’’ вадавна лаханась, тарця вади’’ хэтась: – Мария Яковлевна, маня’’ тюкон’ товахат’ саць маймбива’’, сит’ саць мэнева’’,хусувэй турмамд’ ӈатесетыва’’.

Матрёна Ивановна Талеева школа-интернат тохолкода тарця вади’’хаврась: – Ӈацекые’’, тюку яля школахана Мария Яковлевна то’, ти’ маниера’’, мань масьтымнё: пыда падвы книгамна тоходанада. Тюку яля’ Мария Яковлевна школаханана мэ’, нянда ӈарка вадам’ хэтхова’’. Теда книги падбада нява ӈацекы сэвхана манэць теневаӈгудо’,нерня ӈод сававна тоходанван’ харваӈгу’’.

Школа-интернатхад’ Мария Яковлевна мяднзэйсавэй’ ня’’амась тарпыць.