Вы здесь

Паӈгудо’ ты’’пэртяхат’ пере’’

Сидя ёнар’’ няхарамдэй’ яӈганя пова’ маня’’ округханана «Мяд’ тер’’» поӈэ’ миӈась. По’ ямбан мяд’ тер’’ ненэцие’’ нямна хуркари’’ сер’’ таняць, сава вада’’ саць; тикахад’ округна ерв’’ ӈока нюсавэй семьи’’ есяхана, мяду’ нямна нядамбидо’.

Маркана, округна ӈэсыхына ӈод’ мяд’ тер’’ нямна хамандавы сава сер’’ таняць. Тарем’ӈод Хонгурейхана. Мэта ирийна сидя ю’’ нябимдей яляхана Хонгурей’ ӈэсыхы культура’ хардахана ӈока хибяри’’ ма’’лэйдаць. Тикы ӈэсыхына илена’’ хибяри’’ ӈокаювдо’ «Няръяна ты» колхозхана сяӈгова манзараць, ханяӈыдо’ хойхана мюсерць’ ты’’ пэрӈаць, не’’ мядм’ манзаям’ пэртяӈэ’ тараць. Тэхэна манзаравы’’ ненэця’’ теда нюдо’, нюто’ ню’’ маля тэхэна’’ мэнаӈэ’ тара’’. Тюку’ мэвахана тэхэт’ перена мяд’ тер’’ ненэцие’’ ма’’лаць.

Культура’ харад’ манзарана’’, Союз пенсионеров’ манзаям’ пэртя нито’ няюв’ тэхэна’’ манзарана’’, манзаравы’’ хибярито’ е’’эмня ма’’лёвам’ хамандавыць. Тюку’ мэвахана сидя семьям’ хамыць. Тикы Косков няби Ардеев. Тикы мяд’ тер’’ нисянадо’ – Иван Иванович Косков, Алексей Гермагенович Ардеев илеванди’ ямбан «Няръяна ты» колхозхана манзаравэхэсь. Алексей Гермагенович илевы ӈэбнанда тюку по’ сиднтет ю’’ пода’ пангусь. Иван Иванович Косковм’ ты’’пэрма серт’ тохолабись, ӈопой ӈэсыхына ӈока по’’ ямбан манзаравэхэсь. Иван Иванович Алексей Гермагенович тохолкодаданда ваде’’цетыда’’. Иван Иванович тюку по’ яӈгумась.

Теда хойхана тикы хасава нюдо’ ты’’пэрӈа’’, нисянато’ мюсермы явна тыдо’ танабась’ ядэрӈа’’. Нисянато’ тотрев харто’ ямдо’ сахарамби’’, тэкоцидо’ лэтби’’. Хой’ ил’ тоенабнанда ӈод’ хасава’’ ӈацекы’’ харвась’ тэхэна манзара’’. Манзаидо’ тенева’’ма’’. Небянадо’ нюдо’ нядамби’’, тарана серт’ табадаби’’.

Иван Иванович Косков тэхэна илеванда ямбан манзарась. Нися’ хасада Иван Максимович ӈобтарем’ ты’’пэртясь, хасава нюмда нюдякоданда хусувэй ненэць’ пэрманда манзаян’ тохолабвэдась. Иван Иванович школам’ ёльцесь хоян’ манзаравась еримясь, 1965 похона маля нянэй манзаранась, валакада сидя по’’ ваерась армиян’ хэвысь. Таняхад’ тось ӈани” хоян’ танавыць, манзараванда сер’ тоходанась – радистӈэ’ тухувысь, тикахад’ трактор, вездеход мэць тоховысь. Мал’’ тарця манзаида хойхана тарана’’. Тикахад’ нелевыць, пухуцяда Елизавета Александровна. Ты’’ пэртя ненэця мякана соявы, Пушкин’ маркана сельскохозяйственный институтм’ ёльце’’махаданда сян’’ по’’ ямбан «Няръяна ты» колхозхана экономистӈэ’ манзарась. Хонгурейхана мято’ таня, тикы ӈэсыхына нюдо’ сояць, вадыць, мал’’ манзара пядось.

И.И.Косков тюку ялян’ лаханась тэхэна няхар’’ нюда’’ манзара’’, тикы Валерий, Михаил, Степан. Степанда нябимдей ӈэсыхы бригадирӈэ’ тара.

Алексей Гермагенович Ардеев Тиманский выӈгана мюсерта’’ тэта’’ ненэцие мякана 1933 похона соявысь, мякнанда нюдякодо’ ӈэвысь. Нися’ хасада Гермаген Егорович саць мэбета хасава ӈэвысь, хусувэй манзаям’ теневавысь. Манзарась теневана ненэць’ тыта’’ толыр’’ ӈод ӈока ӈэвысь. Колхоз’ ӈадимданвандо’ мальӈгана пыда тыда’’ ныхыри’’ мэвыдось, ты’’пэртя хасавам’ сярвэдось, хари’ яхад’ ханавэдось. Пухуцяда Матрена Артемьевна тарцям’ нись’ лам’’да’’ хаӈгулась яӈгумысь. Нюкцидо’’ евакоӈэ’ хаиць. Сиддо’ нисяндо’ нябако Евдокия Егоровна Канюкова вадабись.

Алексей Гермагенович евакоӈэ’ вадысь, Няръяна маркы школа-интернатхана си’’ив классм’ ёльцесь. Школахана ёльце сававна тоходанвысь, хусувэй ӈамгэм’ теневавысь. Евако’ ӈэванда нид’ нерця тоходанась нивысь’ хань. Хойхана нябакода Александрада ӈатенась. Алексей ӈод’ хоян’ армиянда пуд’ тэвыць. Тикы’ пуд илеванда ямбан «Няръяна ты» колхозхана ты’’ пэртяӈэ’ манзарась. Ёнар’’ хасуюёнар’’ самляӈг ю’’ си’’ивумдей похона нелэяць. Неда Сталина Яковлевна. Нерде хойхана мюсерць илевамди’ мэ’’ӈадись, тикахад’ хардан’ хамъя’’ханзь. 1964 поход’ Хонгурейхана иле.

Сталина Яковлевна хусувэй серкана вэсакомда нядабись, ю’’ нюмди’ вадамбись. Теда хойхана сидя хасава нюда манзараӈаха’ – Герман няби Руслан. Пыди’ ӈод ты’’пэрмам’ нюдякоданди’ маниедись, ханяӈэхэна тарем’ еримбнанда таӈы’ мальӈгана нисянди’ хэвхана хойхана мэсьтыхы. Тарем’ янамбовна торомаха’, теда манзаяӈэ’ мэ’’ӈади’.

Хонгурейхана ваеравы вечеркана тэхэна мэна’’ хасава’’, небянадо’ ӈока сейхад’ миндя’’ вади’’ намдаць, мядонзэйм’ ня’’амаць. Тикахад’ ӈопой’ стол’ тя ӈамдась сяйӈаць, ты’’пэрма сер’ нямна лаханаць. Хибяри’’ сававна нылэйдаць!