Вы здесь

Тохолкодана’’ ӈарка яля’

Ӈопой манзаям’ минрена’’ ( сятаняд нябимдей М.Я.Бармич)

Мария Яковлевна Бармич тохолкода, Почетный профессор РГПУ имени Герцена, кандидат филологических наук, ӈэрм’ яхад товы’’ ӈацекы’’ теда ӈод’ тохоламби. Тюку по’ Мария Яковлевна синдтет ю’’ пом ядтамбива’’. Тарця ӈарка яля’ ед Санкт-Петербург маркана институт народов Севера мякана Международной конференция «Уральские языки в синхронии и диахронии» ваераӈгу. Яндахат’ хибяри’’ тута’’.

Хибяри’’, хуний нянанда тоходанаць, хибяри’’, хуний пыда няюв’ манзараць. Мария Яковлевнам’ теневана’’ хибяри’’ тохолкодахандо’ сейхад’ хэтувнда вадидо’ мэ’’манзь ма’’лаӈгуд’. Хусувэй ӈэрм яхад’ товы’’ танеӈгу’’, тикахад’ ӈани’ яхад’ товнда хибяри’’ танеӈгу’’. Петербургхана илена’’ нида’’ тута’’, ӈацекы’’, хуний теда пыда нянанда тоходана’’ ӈани’’ танеӈгу’’.

Мария Яковлевна илеванда ямбан ӈокавна манзара, сертавэда маля тянё ни’’ӈа’’, сава ил’ мэта не, маня’’ округханана со’’явы учёной.

Тамна юр’’ по’’ тяхана ӈэрм’ тенз’ мэта ненэця’’ тохолкова нямна идо’ нись ядэр’’. Тамальӈгана хибяхарт’ тарця ибедормада яӈгусь. Нянэй ненэця’’ вымна мюсерць тыдо’ пэрӈаць, нянэй мякана илець. Иламдо’ сямянд саваӈэ’ таслабидось. Ненсянда ӈод’ тарем’ савась. Тамальӈгана хибяхарт’ ида тарем нись’ ядэр’’ – по’’ ваерась хибяховава’’ ӈарка март’ илелцу, илеванда ямбан ӈарка падарм’ манзаям’ пэрцу.

Мария Бармич Канин яхана ёнар’’ хасуюёнар’’ няхар’’ ю’’ тетимдей похона соясь, Шойнана тоходанась. Нися’ хасада сайнормахана яӈгумысь, Мария нюдякоданда нисяси’ вадюданась, сибиць нись’ӈа. Тарем’ ӈэбнанда ӈод’ школамда ёльце’’махаданда пыда тамна нерня тоходанвась едтысь. Си’’ив классм’ ёльцесь педучилищен’ тоходанвась еримясь. Тохолковамда ёльцесь сидя по’’ комсомолкана манзарась школьной отдел инструкторӈэ’ тарась.

Маля 1955 похона Мария Бармия Ленинград маркана Герцен нювм’ нюбета институтхана тоходанась. Сававна тоходанась, ӈокавна хуркари экскурсияха ӈэдалёрцеты, музей’’мана ядэрцеты’’. Ӈарка маркана хусувэй ӈамгэ нянанда мэкадархась, несэясь. Тамальӈгы похо’’на институтхана тарця тохолкода манзараць – З.Н.Куприянова, А.М.Щербакова. Пыди’ ненэця вадам’ тохолабихись, ненэця вадавна лаханаӈахась. Ненэця’’ вадам’ теневана хабене’’ маниесь, пысабцорхась. Мария Яковлевна студенткаӈэ’ тарця тохолкоди’’ ӈока нядабасьтыда. Тикахад’ аспирантурахана тоходанась. Мария Яковлевна ӈод’ несэювна харта вадаханда сырць’ пядась, харта вадамда тохолабидась. Илеванда ямбан манзаяданда мэ’’ӈада. Тет ю’’ самляӈг по’’ тяхана диссертациямда падась, темада: «Лексика канинского говора ненецкого языка.» Тикы похот’ Петербургхана иле, манзара. Вадава тохолаби; тикахад’ ненэця’’, нганасан’’,энец’’ вадавна манзаранадава хамадаби, учебник’’ хамадаби, хуркари научной материал’ падби.

Теда ӈод’ Мария Яковлевна манзара, ӈэрм яхад товы’’ ӈацекы’’ тохолаби’’. Пыда манзарась лохоконда турта’’ хибяри’’ пилибт’ ӈока ӈэсьты’’. Таня турць хибяри мэнесетыдо’, хусувэй товы тенева –сиддо’ тюкохона сава ихиня ядтаӈгу, сайлабтаӈгу, тарабнанда нядагу.

Мэта си’’ивна маттамдэй яляхана Мария Яковлевна Бармич со’’яма ялям’ мэ’’мась Санкт- Петербург’ маркана ӈэрм’ тенз’’ ненэця’’ ма’’лаӈгуд’. Товнда хибяри’’ тянё ни’’ӈа’’, хусувэндо’ тохолкодан’ хэтувнда вадада таня. Округна хибяри’’ ӈод таняна мэвнда, поӈгнандо’ Канин’ я’ тер’’ танеӈгу – Мария Яковлевна со’’яма я’ тер’’ нина товнда.