Вы здесь

Ялумд’’

Хуркари тенз’ ненэця вадан’ А.С. Пушкин падвы стих’’ сертавы’’. Ненэця вадавна ӈод’ падвы’’ таня. Тикы падвыдо’ неняӈг ирийна пудана яляхана ӈадимы «Ялумдханана» толэйдаць.

Тюку яля’ тамна сидя манзаям’ толада. Тикы падвы манзаи Серафима Петровна Дуркина нябю Роза Ивановна Канюкова сертавыдись. Тикы манзаи’’ толэйда’’, хибяхова харвабнанда тохолаӈгуда’’, тикахад’ сяӈгова А.С. Пушкин со’’яма яляхана толаӈгуда.

 

Тюку стих’ А.П.Кернан’ падвы

Паднанаʼʼ няхаюнаʼʼ

Паднана’’ нина’’ яханана сацьри ӈока’’ ни’’ӈа’’, ханяӈына ненэця’’ вадавна падна’’. Хари’’ вадавнанда тохолкода Матрена Ивановна Талеева падна. «Таты» -тарем’ нюмдевы пьесада таня. Сян пелямда маля газетахана толараць. Тюку яля’ тамна ӈопой пелямда толада.

Нява пилибтʼ тенеӈгуваʼʼ

Тюку по’ маня’’ округна сиднтет ю’’ самляӈг пода панысь. Ӈэрм’ яхана нюртейӈэ’ ӈадимы округ. Яна’ таслирта ёнар’’ хасуюёнар’’ сидя ю’’ хасуюдимдей по’ неняӈг’’ ирий самляӈг’ яӈганя толыркад’ миӈа. Сиднтет ю’’ самляӈг по’’ ямбан ява’ сэвхана маниесь ӈарума’’, округна еркы мар’ ӈарка марӈэ’ вады, округханана ӈэсы’’ ӈокама’’. Хибярина хуркари’’ манзаи’’ минресь яханандо’ иле’’. Хусувэй хибяри’’ харта ямда сахарамбась илевамда мэ’’ӈада.

Ӈарка яляхана пыдоʼ ныланаць

Округханана иленаӈэ’ ты’’ ялява мадаваць. Тарця ӈарка ялям’ хусувэй по’ хусувэй выӈгана мюсерта’’ ненэциена мэцьтыдо’. «Ямб то» няна тарця ялям’ саць тарана яляӈэ’ мэ’’ӈадо, тикы яляхана хой’ тер’’ нина’’ варёмдо’ мэць ныланасьты. Тюку по’ таняюв Роза Ивановна Канюкова нита’’ няюв ӈэдалёрӈась. Таняна мэ’’мида няна’’ тэврэйдась.

День коренных народов мира – тарця ялям’ Россиянана толырто’ тянё ненэця’’ харто’ ялядандо’ мэ’’ӈадо’. Тарця ӈарка ялям’ мэ’’манзь пилё’’ ирийна хасуюдимдей толыркана ма’’ласьтына’’.

Россия яханана илена’’ толырто’ тянё ненэця’’ юкад’ вата по’’ ямбан тарця яляхана ӈобкана ма’’лёсьты’’. Харто’ илевандо’, манзаравандо’ нямна лахарёдо’ мэцьты’’; ӈобкана ибедорцеты’’: ханзер илевамдо’ саваркаӈэ’ сертась.

Маня’’ округханана тарця яляхана Няръяна маркана илена’’ хибярина, мядондина’’ ӈобтарем ма’’лыць – ты ялям’ мэ’’ӈаць.

Маня’’ яханана «Илебц» нюбета театрава хибя’’ нидо’ тенева’’. Ненэцие’’ театр’ яханана сидя юд’ мян по’’ ямбан хари’’ манзаямда манэ’’лабтамби. Таняна сянакода’’ хибярина малӈэ’ харто’ вадамдо’ мэ’’ӈа’’, харто’ культурамдо’ тенева’’, паӈгудо’ тенена’’.

Ниди’ нядабась ӈарка манзаи’’ сертабихи’

Архангельск маркана литературной музей таня, таняна нермпэртяӈэ’ Борис Егоров манзара. Музейда ёльце сомбой, паднана’’ нямна ма’’лавы’’ ӈамгарида ӈока’’ма’’. Теда Б.М.Егоров тамна ӈопой книгам’ ма’’ламби. «Я помню чудное мгновенье» А.С.Пушкин падвы стихм’ хуркари’’ тенз’ хибяри’’ вадан’ сертамбида. Ненэця’’ вадавна ӈод тарця стих’ сертавы. Роза Ивановна Канюкова ӈокавна Егоровм’ нядабидась, ӈобкана ӈока манзарасьтыхы’. Манзара’’мити’ нямна Роза Ивановна тарця вади’’ падась. Нянда ӈарка вадам’ хэтбидм’.

ӈока вадан’ сертавы

Матрена Ивановна Талеева округханана теневана, мэбета не. Тохолкода, паднана. «Тыта» таремъюв’ нюмдевы пьесам падась. Падвы манзаяда нюдя ни’’ӈа’’. Янамбовна малӈэ’ газетаханана падвы ӈэӈгу. Тюку яля’ М. И. Талеева падвы пьеса’ самлянзимдей пелям’ толара’’.

Мят’ Еване тю, еся хыдяхана ӈарка матормы яв’ хало, тамна няръяна тирябям’ едкохона тавы, передниканда’ ӈалад сэрако варъяда пэм’ ӈадимде. Микаханда миӈада. Стол’ ни паской хыдхана тирябям’, халу мэ, ед’ мюд ӈамзи няда, стол панӈа. Мядомари сер’’.

Толаӈго’ хардахана ма’’лёва’’ ихиня сава сер

Маня’’ нина’’ хуркари’’ манзаяхана манзарась ӈокаювна пэртя’’ манзаяхато’ ив’ ер сырцеты. Хусувэва харта манзаямда сава ихиня минребсетыда, ныхымда малӈэ’ манзаяханда масьтебсетыда. Тарця нина’’ округна’’ толаӈгова мякана манзара. Ӈэрм’ ненэцие’’ отделкана манзарана’’ нина’’ манзаям’ маниева’’. Ӈока’’ пыдо’ хамандавы мероприятияха’ тэворцетыва’’. Та’ мальӈгана ӈод’ таняна манзарана’’ нина’’ манзаравада ни’’ нулаӈг. Ваеравы’’ яля’’ пирка’’на тарця ма’’лёвахана Серафима Дуркина мэвысь. Тикы нямна падвэмда тэврась. 

Небой по’ пилю’’ ирийхана вэвко юн’ няна’’ тэвыць. Округханана ӈокаюв’ хибярихина теневана нява Александр Иванович Выучейской яӈгумам’. Александр Иванович Выучейский округханана Ӈарка яхана соявы ненэць.

Чёрной нюбета ӈэсыкоцяхана вадюданась. Харта со’’явы ямда сахарамбада хибярись.

Марий Эл республика еркы марӈэ’ Йошкар-Ола мар тара. Ӈарка, паской маркана няхар’’ юр’’ самляӈг юкад вата хуркари’’ тенз’ мэта’’ хибяри’’ иле’’. Ӈокаюв хибяри’’ мариец’’. Пыдо’ харто’ ямдо’ сахарамбась илевамдо’ минредо’, харто’ вадамдо’ мэ’’ӈа’’, тенева’’, лаханаван’ харва’’.

Пой ӈутокана хыбяхарт яӈгу. Тад хано’’малан’ тэвыв’’. Лыӈгарёвы хасава санэй’’, мэта инями ня’’мада. Тадахава ханав мер’ сярада. Си’’ми сёбяцяхадан ня’’ма. Хананда няна нюдерць хана. Наронда ӈылад сябарць тыбкамда тюхалӈа. Ӈэвав сапада, пыя’ вэч пирахарт ни’ ха’’м’’. Ӈэвав сапасетыда, ӈобтикы яханда ӈани’ ӈомзеты’’. Пэвсюмя’ ямбан’ си’’ми сапапи. Нё’ си’ няна си’’ми хана. Пи’ ямбан’, няхар’’ яля’ ямбан’ си’’ми сапапи. Няхар’’ яля’ ӈэсоӈгана мят’ тёрэй’’: – Не’’, падыда’’ тада’’! Пады’ ед’ сапатав.

Маня’’ яханана манзарана’’ депутатна хуркари’’ тарана закон’’ округханана илена’’ хибярина е’’эмня ня’’амарпи’’. Толырто’ тянё ненэцие’’ няюв таславы’’ закон’’ ӈод таня.

Несэй пьесам’ падвы нява

Тюку яля’ Матрёна Ивановна Талеева падвы пьеса’ тетимдэй пелям’ толара’’, тарця падвы манзаяда ямб’, янамбовна мал’’ газетахана падвы ӈэӈгу.

Яв’ хумба со. Соты’ ядхана мя’’ морена, сэр’’ хохорэйдарев ӈаха’’ ӈади, мя’’ якэда моӈгъя. Вэн’’ мадлыд’’, хибяри’’ мякад тарпыд’’, сырӈа’’, ӈатена’’. Мядонда’ няю тороварманзь ядалъяд’’. Нерняна’ Луке’ пухуця, холая, парумба яда, яӈгада ямб, тобэй хибяри тумдэйда. Выӈгана хибяри’’ ӈахат нидо’ тумдсетыдо’.

Ӈацекына теда нылана’’. Ныланавандо’ сер толаӈговамдо’ юрбабто ни’’тара’’. Ненэця’’ ӈацекына харто’ вадавнандо’ толаӈгобнандо’ ӈани’ тара. Пыдара’’ е’’эмня «Пунушка» журналкана тарця вадако’ падвы.

Яв’ салякохона писяко’ ваӈготада ӈэвы. Писякор тарем’ сырпата хайнана ӈо сэре’’эм’ манэ’’ӈа, манзь тёрэй’’: – Ӈо сэре’’эей, тяхакумнов! Ӈо сэре’’э тарцям’ намда вахалъй’’: – Писякои, пыдар пидяханд табтав’’, сюдбя я саляхартан’ нив’’ табцету’’.

Страницы