Вы здесь

Пухуця’ нюи

Саля’хардахана Елена Тимофеевна Пушкарёва иле, нянэй не, харта тензда Лапцуй. Илеванда ямбан ненэця’ вадам’ тю’’у минрена не’, ненэця’ фольклорм’ ма’’ламбада. Ма’’лавы’’ манзаида книгаӈэ’ сертамбида. «Пухуця нюи» лаханаком’ нябакоданда падвэдась, нюртей’ пелямда толара’’.

Нерденяӈы малда пухуця’ нюи. Пухуцянда ня’ сидяха’. Пухуця’ нюи илева’ ямбан’ илелавада нив ӈа’’, ялянда ямбан’ ханесеты. Хоркы ӈэсеты’’, тэваси ӈэсеты’’, ет’ пухуця’ ню ӈыхы вадё’’мяхаданда тарем’ илесеты. Тарем’ илесеты. Сянад хунад илебата ӈод’’ ӈобӈгуна хаданда ма’’нив’: - Хадакэ’’! Хане хэбни сава ӈэдараха. Ет’ ӈамгэмян ӈынэа ӈэбта ӈод’’ ӈынамда ня’’ма, сидя муӈгамда ня’’ма. Пухуця’ ню пин’ санэй’’, ламбида сера. Ет’ ху’ я’ ӈэдакэ пиня’ нэкалӈада хаерад’ тарпотавана. Пухуця’ нюи тад нэкалманда хэвхыда пида тумдувдавэй хаюрӈа’’, ху’ я’ ӈэбта пиняри’ ламбета. Тарем’ сырӈа: неранда няна пярсавэй сохо. Пярсавэ сохо’ ни’ пухуця’ нюи танэй’’. Ма: - «Пярсавэ сохо’ ниня си’’ив пя ӈумъя.»

Си’’ив пя ӈумъя сивна си’’ив якэ путра. Сибимдей пя ӈумам’ маляда. Пя ӈув’ сивня сырӈа: мюняӈэда мя’’ ӈэвы. Тарем’ сырӈа сюдбя вэсако. Сюдбя вэсако пухуцянда ня’ ӈоб’’ хэвхана ӈамдыхы’. Няби хэвхана сюдбя си’’ив ню паркасапой тундо’ хэвхана ӈамды’’. Ма’’нив: - Ӈаце’’! Ява’’ ханедасялманню’’. Теняна ӈопой сивансям’ хабортем’ нисявам’’ хада’’. Теда ханедава ӈгадтамба хэбидя яхана хаӈоронда хэван’ харвава’’, си’’ивм’ тарката тыдэяхана. Хэбидя ява’’ хаӈоромахадана’’ маси’’ ханедава’’ ӈадимданакы. Нисядо’ манма: -Ебта’’! Хаӈорондаванда сер’ саць ӈаркавна нёда’’ тёрен’’, саць ӈаркавна нёда’’ писяй’’, ӈылека намдаӈгу, янамборкавна ӈэида’’. – Ӈаце’’! Ӈылека ӈамгэ? Ӈылекахав’’ маня’’ нива ӈа’’? Мамондо’ ӈоранню сюдбя’’ ӈылека’’.

- Я! Ӈамгэ яӈгода. Тамна ӈылека’’ таня ним’’. – Ӈаце’’! Ӈылека хибя?  - Пилютава’’ Лакась Пук таня нив’’. Лакась Пук тоховаб’’ хаёвндава вуни таня’’. Тикавахана сюдбя’ си’’ив ню тей хадавы хабортандо’ ӈамзам’ си’’ив ян’ мадада, нярава едхандо’ пядадо’, тута наӈадя пе’ лэт ӈэвы. Тикавахана пухуця’ нюи сюдбя иринда ханондалава си’’ив тарката тыдэян’ нэкалӈада. Тайна хунанда ламбида ека, си’’ив тарканда ӈомдеро’’ман’ танэй’’, та’ лыӈгарэй’’. Тарем’ сырӈа: сюдбя’ си’’ив ню хаӈорондалава тыдэхандо’ тэвыд’’. Тыдэяндо’ мохот хабортанд ӈэвы, сесавэй ӈэвы, ненэця ӈэвы – илева’ ямбан’ хаӈорондалава ядо’ ӈэдакые. Пухуця’ нюи ирида ядэрӈа: - « Палка’’, сидда’’ манэкарцядм’. Нехэ’’ сейда’’ сава ӈэвы’’!»

Сюдбя’ си’’ив ню тодабцям’ пята’’, си’’ивм’ хавота нярава едамда ӈыдобцяӈгад тю’’у’ ӈыдадо’. Тумдо’ пятама. – Си’’ив тарката тыдэ’’я, мэдва’’ табедасету’’. Сюдбя’ си’’ив ню маним’’: - Хыи яханана’’ пухуця’ нюи танявонда, тикым’ ӈамъиваць. Ӈарка письӈэ ӈадартасетыдо’, тыдэяндо’ пахаӈгана ныдарць пэйяд’’, сянакулыд’’. Харто’ помнандо’ нидо’ някундо ныхыбтасетыдо’, ма’’ним’’: - Пухуця’ нюим’ манэмы ӈэбна’’ таремъи ныхыбтамбаиваць, ӈамана нерня. Пухуця’ нюи тарем’ сырӈа: нярава едандо’ сисёда’’ ӈадибелыд’’, хадрю’’ пиванзь пянакэда. Пухуця’ нюи тарем’ писянзь сялкабтыртахандо’ янамбоковна сюдабтэй’’. Пухуця’ нюи янамбоковна ма’’нив’: -Лакась Пукэй! Тарем’ сянакодандо’ мамондо’ ӈэ’’ним’’: - Ебта’’! Ся!